Thực Tập Sinh Và Xuất Khẩu Lao Động Nhật Bản Khác Nhau Như Thế Nào?

1. Vì sao nhiều người Việt vẫn nhầm giữa “thực tập sinh” và “xuất khẩu lao động”?

Trong 10 năm trở lại đây, Nhật Bản đã trở thành điểm đến hàng đầu của lao động Việt Nam. Theo thống kê của Bộ Lao động – Thương binh & Xã hội, hơn 90% lao động Việt Nam sang Nhật theo diện “thực tập sinh kỹ năng”. Tuy nhiên, phần lớn người dân lại quen miệng gọi chung là “xuất khẩu lao động Nhật Bản”.

Hai khái niệm này có vẻ giống nhau – cùng là sang Nhật làm việc – nhưng thực tế khác nhau hoàn toàn về bản chất, mục đích, quyền lợi và lộ trình phát triển nghề nghiệp.

Nếu bạn đang có ý định sang Nhật, việc hiểu rõ “thực tập sinh” và “xuất khẩu lao động” khác nhau như thế nào sẽ giúp bạn chọn được hướng đi đúng đắn, phù hợp với mục tiêu của mình.

2. Tổng quan về chương trình “thực tập sinh kỹ năng” tại Nhật Bản

2.1. Chương trình “Thực tập sinh kỹ năng” là gì?

Chương trình Thực tập sinh kỹ năng (Technical Intern Training Program – TITP) được Chính phủ Nhật Bản triển khai từ năm 1993 với mục đích:

• Tiếp nhận lao động từ các nước đang phát triển sang Nhật để học tập, rèn luyện và thực hành kỹ năng nghề nghiệp.

• Sau khi hoàn thành, thực tập sinh có thể mang kỹ năng về phục vụ cho sự phát triển của đất nước mình.

Tuy là “học tập” nhưng thực chất, các thực tập sinh vừa học vừa làm có hưởng lương, làm việc trong các doanh nghiệp Nhật theo thời hạn 3 – 5 năm.

2.2. Mục tiêu của chương trình

• Giúp người lao động tiếp thu kỹ năng, công nghệ tiên tiến của Nhật.

• Tăng cường hợp tác nhân lực giữa Nhật Bản và các quốc gia.

• Giúp doanh nghiệp Nhật giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động.

2.3. Các ngành nghề chính

Hiện nay, Nhật Bản tiếp nhận thực tập sinh ở hơn 80 ngành nghề khác nhau, phổ biến gồm:

• Chế biến thực phẩm

• Cơ khí – Hàn – Tiện – Phay

• Nông nghiệp

• Xây dựng

• Dệt may

• Lắp ráp linh kiện điện tử

2.4. Thời gian chương trình

• Giai đoạn 1: 1 năm đầu tiên – đào tạo kỹ năng cơ bản.

• Giai đoạn 2 – 3: 2 đến 4 năm sau – thực hành nâng cao.
  Tổng thời gian tối đa: 5 năm.

3. Xuất khẩu lao động Nhật Bản là gì?

3.1. Khái niệm

“Xuất khẩu lao động Nhật Bản” là thuật ngữ chung chỉ mọi hình thức người Việt sang Nhật làm việc có thời hạn, gồm nhiều diện khác nhau như:

• Thực tập sinh kỹ năng (TITP)

• Lao động đặc định (Tokutei Ginou – visa Specified Skilled Worker)

• Kỹ sư, kỹ thuật viên (Engineer visa)

• Lao động thời vụ hoặc visa khác

Như vậy, “xuất khẩu lao động” là khái niệm bao trùm, còn thực tập sinh chỉ là một trong những hình thức của xuất khẩu lao động.

3.2. Mục tiêu

Mục tiêu của chương trình xuất khẩu lao động nói chung là:

• Giải quyết việc làm cho người lao động Việt.

• Tăng thu nhập và tích lũy tài chính.

• Đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các ngành tại Nhật.

3.3. Thời hạn và đối tượng

• Thời hạn hợp đồng thường từ 3 – 5 năm.

• Đối tượng đa dạng: tốt nghiệp THPT, trung cấp, cao đẳng, đại học.

4. So sánh chi tiết giữa Thực tập sinh và Xuất khẩu lao động Nhật Bản

5. Những điểm khác biệt quan trọng cần hiểu rõ

5.1. Khác nhau về bản chất chương trình

• Thực tập sinh: là chương trình “học việc” – người lao động được coi là “học viên”, sang Nhật để học và thực hành kỹ năng nghề.

• Xuất khẩu lao động (kỹ sư, đặc định): là chương trình làm việc chuyên nghiệp, người lao động được công nhận là nhân viên chính thức của doanh nghiệp Nhật.

5.2. Khác nhau về cơ hội nghề nghiệp

• Thực tập sinh chỉ làm việc tối đa 5 năm, không được chuyển đổi sang visa khác.

• Người đi theo diện kỹ năng đặc định hoặc kỹ sư có thể ở lại lâu dài, chuyển việc hợp pháp và đưa người thân sang Nhật.

5.3. Khác nhau về mức lương

• Thực tập sinh: Mức lương theo giờ cơ bản, thường 900 – 1.200 yên/giờ (tương đương 25 – 35 triệu/tháng).

• Lao động đặc định và kỹ sư: Lương cao hơn, từ 200.000 – 300.000 yên/tháng (35 – 60 triệu/tháng).

5.4. Khác nhau về yêu cầu trình độ

• Thực tập sinh: chỉ cần tốt nghiệp THPT, có sức khỏe, chăm chỉ.

• Xuất khẩu lao động kỹ sư: cần bằng cao đẳng, đại học và tiếng Nhật tốt.

5.5. Khác nhau về quyền lợi và bảo hiểm

Cả hai diện đều được hưởng bảo hiểm xã hội, y tế, thất nghiệp, chế độ nghỉ phép, ngày lễ, nhưng người đi theo diện kỹ sư hoặc đặc định sẽ được hưởng thêm quyền lợi như nhân viên Nhật: trợ cấp gia đình, thưởng, bảo hiểm hưu trí.

6. Ưu và nhược điểm của từng chương trình

6.1. Chương trình thực tập sinh kỹ năng

Ưu điểm:

• Dễ tham gia, không yêu cầu bằng cấp cao.

• Phù hợp cho người mới đi nước ngoài lần đầu.

• Chi phí thấp hơn so với đi kỹ sư.

• Có thể tích lũy được 500 – 700 triệu VNĐ sau 3 – 5 năm.

Nhược điểm:

• Không được gia hạn lâu dài.

• Không chuyển đổi sang visa kỹ sư hoặc định cư.

• Một số công việc nặng, lặp đi lặp lại.

• Môi trường phụ thuộc vào công ty tiếp nhận.

6.2. Chương trình xuất khẩu lao động diện kỹ sư hoặc đặc định

Ưu điểm:

• Mức lương và chế độ cao.

• Có thể làm việc lâu dài, thăng tiến và định cư.

• Được công nhận là nhân viên chính thức của công ty Nhật.

• Cơ hội phát triển nghề nghiệp rõ ràng.

Nhược điểm:

• Yêu cầu cao về trình độ tiếng Nhật và bằng cấp.

• Thời gian chuẩn bị hồ sơ và học tiếng lâu hơn.

• Chi phí học tập ban đầu có thể cao hơn.

7. Nên chọn đi Nhật theo diện nào?

Điều này phụ thuộc vào mục tiêu và năng lực cá nhân của mỗi người:

• Nếu bạn mới tốt nghiệp THPT, chưa có tay nghề, muốn kiếm thu nhập nhanh, thì diện thực tập sinh kỹ năng là phù hợp.

• Nếu bạn đã tốt nghiệp cao đẳng, đại học, có chuyên ngành kỹ thuật hoặc ngoại ngữ tốt, hãy chọn diện kỹ sư hoặc đặc định để phát triển lâu dài.

• Nếu bạn mong muốn định cư và làm việc ổn định tại Nhật, visa đặc định loại 2 là con đường khả thi.

8. Tương lai sau khi hoàn thành chương trình

8.1. Với thực tập sinh

• Có thể trở về Việt Nam làm việc tại các công ty Nhật.

• Hoặc xin sang lại Nhật theo diện kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou) nếu đủ điều kiện.

8.2. Với lao động kỹ sư – đặc định

• Có thể làm việc lâu dài tại Nhật.

• Được phép chuyển đổi công việc, gia hạn visa, hoặc xin visa vĩnh trú.

• Có thể đưa vợ/chồng, con sang Nhật theo diện bảo lãnh.

9. Lời khuyên từ chuyên gia

• Đừng chỉ nhìn vào mức lương. Hãy cân nhắc cơ hội học hỏi, khả năng phát triển và tính ổn định lâu dài.

• Học tiếng Nhật càng sớm càng tốt. Tiếng Nhật tốt giúp bạn có nhiều lựa chọn ngành nghề hơn, đặc biệt là cơ hội lên diện kỹ sư hoặc đặc định.

• Tìm hiểu kỹ đơn vị phái cử uy tín. Tránh các trung tâm môi giới không rõ ràng hoặc chi phí ảo.

• Chọn ngành phù hợp với sức khỏe và sở trường. Ví dụ: cơ khí – nam giới, chế biến thực phẩm – nữ giới, điều dưỡng – người kiên nhẫn.

10. Kết luận – Hiểu đúng để đi đúng hướng

Thực tập sinh và xuất khẩu lao động Nhật Bản không hề giống nhau.

• Thực tập sinh là chương trình vừa học vừa làm có thời hạn, phù hợp với người muốn đi ngắn hạn để kiếm thu nhập và rèn kỹ năng.

• Xuất khẩu lao động diện kỹ sư, đặc định là con đường lâu dài, giúp bạn phát triển nghề nghiệp, định cư, thăng tiến và có tương lai bền vững hơn.

Nếu mục tiêu của bạn chỉ là đi 3 – 5 năm để tiết kiệm vốn, hãy chọn diện thực tập sinh.
Nhưng nếu bạn muốn xây dựng sự nghiệp ổn định tại Nhật, hãy đầu tư học tiếng Nhật và chọn visa kỹ sư hoặc kỹ năng đặc định.

Dù bạn chọn hướng đi nào, hiểu đúng bản chất và chuẩn bị kỹ lưỡng ngay từ đầu chính là chìa khóa để thành công.

Liên hệ tư vấn

Nếu bạn đang tìm hiểu chương trình đi Nhật phù hợp với bản thân, hãy liên hệ với đội ngũ tư vấn của:

Nippon Tsubasa Education (NTE JAPAN)

Website: https://ntejapan.com

Hotline: Đà Nẵng – 0585 999 985 | Huế – 0929 262 456 | Quảng Nam – 0935 000 128

NTE JAPAN – Chắp cánh những ước mơ Nhật Bản